 |
shtip - 1863 Doğu Türkistan Cumhuriyeti
|
|
|
|
 |
 |
1863 Doğu Türkistan Cumhuriyeti
1862-1863 senelerinde Doğu Türkistan'da çıkan millî ihtilâllerde bütün Çinliler imha edilerek Kuçar, Yarkent Kaşgar ve İli'de birer şehir devleti kuruldu. 1863'te devletinin reisi (askerî kumandan) Yakup Han iktidarı ele geçirerek îli şehir devleti müstesna bütün bu devletçikleri birleştirdi. Kaşgar merkez olmak üzere "Ba-Devlet" adıyla kuvvetli bir merkezî idare kurmaya muvaffak oldu.
Ba-Devleti'ni İngiltere, Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu resmen tanıdı. Yakup Han bu devletlerle siyasî münasebetler kurdu. Ticarî antlaşmalar akdetti. Orta Asya'da büyük bir nüfuz rekabetine giren İngiltere ve Rusya Yakup Han'ı kendi taraflarına çekebilmek için büyük gayretler sarf ettiler, Buna rağmen Yakup Han hiçbir teşebbüste bulunmayan Osmanlı İmparatorluğuna tabi olmayı tercih etti. Bu maksatla yeğenini fevkalâde salahiyetlerle hususî mümessil olarak İstanbul'a gönderdi ve Sultan Abdülaziz'e resmen biat etti.
Sultan Abdülaziz bu biati kabul ederek Kolağası Kâzım ve İsmail efendilerin başkanlığındaki askeri bir talim heyetini büyük ve kıymetli hediyelerle Kaşgar'a gönderdi. Yakup Han, Sultan Abdülaziz Han namına Doğu Türkistan'ın bütün cami ve mescitlerinde hutbeler okuttu ve sikkeler bastırdı. Fakat Doğu Türkistan devleti ancak 1876 senesine kadar yani 13 sene devam edebildi.
1863 yılında kurulan "Doğu Türkistan Cumhuriyeti"nin kurucusu Bedevlet Yakuphan kurulan bu devletle, zamanın Osmanlı hükümdarı Sultan Abdulazizhan'a açıkça bağlılık bildirmiş, adına para bastırmış ve hutbe okutmuştur. O zamanlar Osmanlı devleti de "Doğu Türkistan Cumhuriyeti" devletini devlet olarak tanımış, para ve silah yardımında bulunmuş, Osmanlı subaylarından göndererek Doğu Türkistan ordusunun eğitilmesini sağlamıştır.
Daha sonraları Osmanlı devletinin de giderek zayıflaması sonucunda Doğu Türkistan Cumhuriyetine verilen destek giderek azalmış ve bu durumu fırsat bilen Çinliler İngiltere ve Rusya'nın da desteğini alarak Osmanlı devletinden intikam alırcasına bir işbirliği ile 14 yıl boyunca bağımsız bir devlet olarak ayakta kalmış olan "Doğu Türkistan Cumhuriyeti" devletini 1878 yılında yıkmışlardır…
Tarih sayfaları dünyada bir çok devletlerin kurulduğu ve yıkıldığı ile ilgili hadiselerle doludur. O zamanlar Özellikle de kuzeyinde Sovyetler Birliği, doğusunda da Çin gibi iki emperyalistin kıskacında olan ve dünyada bağımsız bir Türk devletinin varlığına hiçbir zaman tahammül edemeyen İngiltere'nin de dolaylı entrikalarına maruz kalan Doğu Türkistan Cumhuriyet'leri(1863-1878, 12.11.1933, 1944 ve 1947 Doğu Türkistan mahalli hükümeti) ne yazık ki şer güçlerin işbirliği ile yıkılmıştır…
Bu yıkılış Allah'ın izni ile ebedi bir yıkılış olmayacak ve yakın zamanda tam bağımsız bir Doğu Türkistan Devleti yeniden kurulacaktır. Buna bütün kalbimizle inanıyoruz…
|
TÜM 3420 visitors (5706 hits) kişi burdaydı!
|
|
 |
|
|